TIM PAMARIKSA

ROHANGAN anu biasa lalega, genah wantuning ladang nga¬tur duit, dadak sakala asa sarumpek. Imut Monalisa, réproduksi lukisan Leonardo da Vinci nu meunang nga¬haja mesen ti Singapura, salin wu¬jud jadi jebéng. Pék nambahan su¬hu AC sugan bisa ngurangan ba¬yeungyang, ukur pépés dedetikan. Enya ari tiisna mah, ngan bet ma¬tak rieut kana sirah. Puyeng malah. Tadi, méméh kuring asup ka rohangan, duaan anu kabagian pa¬nyentak téh. Mang Engkos tukang sasapu, bongan katembong ngelepus. Ah, nyao teuing, naha paga¬wéanana réngsé atawa acan? Jeung naha kakara ayeuna kuring nénjo manéhna ngelepus isuk-isuk?

Nu kadua Ati, sekertaris pribadi. Nu ieu mah bongan baé teu gugur teu angin nyebut, "Janten Pa?"

Leuh, komo Ati da pangawak awéwé, katara piasna disentak ku kuring téh. Ayeuna inget sotéh. Enya, mangkukna kuring ngajangjian urang ngalo¬ngok villa di Lémbang. Ngalongok jeung sajabana, lantaran asa geus lila teu mawa manéhna ka ditu.

Kop kana interkom, inget kana géboy leumpangna. Asa hayang ménta dihampura ka Ati, lebar bisi ambekna kateterusan. Tapi ras deui kana eusi téléks nu kamari. Beungeut Ati robah jadi beungeut nini-nini. Pikasebeleun. Komo kana lakuna, piduit. Duka teuing sabara¬ha juta duit pausahaan nu kacéot ku manéhna téh. Jadi imah, jadi mobil, baju jeung ruruba séjénna. Inget kana ....

"Hamid aya?" tungtungna méng¬kolkeun niat, "Titah ka dieu!" sora angger, rada teureugeus.

Nu diangkir teu kungsi lila da¬tang. Geus pikasebeleun deui baé. Beungeutna taya riuk-riuk susah. Dasar sarjana kasebelan, ceuk haté. Sarjana tilu juta! Sajuta satengah keur meuli dokterandes, sajuta sa¬tengah deui keur mémérés sarjana hukumna. Gelar wé ngantay di hareup di tukang.

Kétang, ari otakna mah lumayan. Mi¬kirna tangginas, pinter jeung rada licik. Moal gé daék jadi sarjana as¬pal atuh mun teu kabarengan ku sikep daék licik mah. Moal gé, moal gé kapilih jadi tangan kanan Pa Direk¬tur teu kitu-kitu acan mah. Enya, kuring Dirékturna téh. Nu ngang¬kat manéhna, aéh nu ngangkat deui manéhna maksud téh.

Urang mah ngarti gé biheung, ceuk Pa Johan diréktur nu diganti ku kuring. Sagala urusan pasrahkeun ka manéhna. Urang mah nya¬ho di bérés wé. Paling ukur néken, néken wé. Mun teu kitu pidato ata¬wa ngalayanan wartawan nu hayang wawancara atawa ngaya¬keun katerangan pérs.

"Kapaké ku Bapa mah Hamid téh. Ngan ulah poho nyadiakeun hancengan pangasilan ékstra keur manéhna. Geura moal teu sagala bérés," ceuk Pa Johan piduapoéeun deui sérén jabatan ka kuring di imahna.

Teu kapalang nurut. Bi¬sa diuk dina korsi nu ieu ogé apan pangjeujeuh anjeunna. Pa Johan nu ngahaja mangadepkeun kuring ka pusat gé, ditepungkeun jeung Bapa Komisaris Utama pausahaan. Pa Johan deuih nu nangtukeun saba-raha-sabarahana unggal bulan ku¬du nyetoran rékening Pa Komisaris Utama. Kaasup ngirim konci Suzu¬ki modél anyar ka putrana anu bungsu.

"Mana anu séjén?" ceuk kuring sanggeus Hamid diuk.

"Har, manawi téh abdi wungkul."

"Atuh sing ngarti wé, apan nu rék dibahasna gé pasualan gedé!"

"Saha baé nya, Pa?" jawabanana angger siga nu sahayuna.

"Tangtu wé atuh unggal kapala bagian!"

Manéhna ngarongkong interkom hareupeun kuring. Kurang ajar pi¬san, abong geus kagok raket. Rék di¬sentak, bisi nambahan kapu¬sing.

Nepi ka pukul dua rapat jeung pa¬ra kapala bagian téh. Kitu gé asa can tutug. Ieu sirah kaburu asa beulah. Haté ongkoh beuki cape ngararasakeunana.

Ancak dahar beurang can ditoel-¬toél. Karék cai jerukna wungkul nu ludes téh. Bet lapar teu lapar, nga¬darégdég teu pupuguh. Tungtung¬na dayagdag waé kana panyarandéan korsi. Haseup roko ngulibek di sabudeureun, kuntung¬na rentul, calacah méh teu kawa¬dahan. Rieut jeung pusing. Panon mélétét lain ku tunduh, horéam nénjo kaayaan dunya!

"Moal waka mulih, Pa?" sora Ati semu ngadarégdég. Siga ayeuna mah, siga pagawé nyarita ka du¬nungan. Henteu cara biasana, maké émboh sora ogo. Tampolana, najan dialonkeun, mun manéhna rek mu¬lang ti heula, "Daah saaayyy ...," cenah.

Mun téa mah manéhna teu dititah ka jero heula, bisa jadi lantaran aya nu ngadagoan nu sagalana leuwih ti Ati. Kasarna mah aya gantina. Éta gé ari semet neureuy ciduh mah, teu tinggal. Ngan mun manéhna dititah ka jero heula, lapur jangji jeung nu séjén téh moal teu bolay. Tang¬tu wé lebar, komo da geus méré uang muka.

"Sok wé rék marulang mah," rada leuleuy.

Golédag deui numpangkeun si¬rah kana panyarandéan korsi. Su¬ngut haseum, biwir karasa garing, weureu udud bari beuteung can kaeusian sangu.

Naon nu dirapatkeun bieu téh? Béhna mah taya saurang gé nu mampuh mémérés. Ana sakalieun ditanya, dikumahaan, cukup ku: teu langkung, ngiringan ... bari nga¬reluk jeung ngaramesan leungeun luhureun lahunan.

Kemis, Jumaah, Saptu, Minggu... Tuh, ngan nyésa tilu poé deui. Se¬nén nu mariksa baris datang. Mang¬kaning tim lengkep, maké akuntan negara sagala. Nu henteu téh mawa ti BPK meureun.

Dalam rangka penyéhatan per¬usahaan-perusahaan milik negara, sesuai dengan Instruksi Présidén nomor sekian .... sekian ..., cenah ceuk dina téléksna. Naon deui ka dituna mah geuning, maké aya nonmigas-nonmigas jeung éféktif-éfisien sagala rupa. Ngarti gé hen¬teu kana soal-soal nu kararitu téh. Apal soteh kana perang atawa nga¬bekaskeun bedil. Cenah maké daék diangkat jadi diréktur pausahaan, hég aya patalina jeung kagiatan éks¬por-impor? Saha nu salah? Piraku teu ditarima, jeung da hayang wé deuih. Piraku hirup kudu jadi la¬mak butut lantaran pangsiun mah.

Dua ratus juta leuwih, ceuk lapor¬an kapala bagian keuangan mah nu can kabukukeun téh. Dua tempat (perkebunan) geus -tilu taun teu mampuh nyumponan targét pro¬duksi. Défisit deuih.

Teu beunang dipiraku-piraku. Teu bisa hémeng. Kajeun teuing sa¬babaraha bulan ka tukang mah éta perkebunan téh kapilih ngeusian acara televisi. Taun tukang diang¬gap conto nepi ka Pa Menteri gé ngersakeun sumping. Tuh, potrétna nu digéndéng ku kuring ngajeblag. Ari pék buktina, geus tilu taun ma¬jarkeun téh, terus-terusan défisit. Jaba ti teu mampuh nyumponan targét produksi téh.

Waktu tilu taun hartina pas jeung jangka jabatan kuring nyangking kalungguhan direktur di dieu.

Dua ratus juta leuwih duit nu can kabukukeun téh. Sajero tilu taun deuih nya? Poho ditanyakeun. Jeung teu purun we na¬nyakeunana ogé. Horéam bisi kudu mariksa pembukuan sorangan. Lain soal leukleukna, teu ngalalar¬ti! Hatam sotéh apan pidato. Ngarti sotéh nyanghareupan wartawan atawa kaméra TV. Atawa lebah ku¬du nataan mérek naon baé nu biasa dipaké ku Ati luar-jerona.

Kasebelan boga pagawé téh. Taya hiji ogé nu becus digawé. Ja¬batan wé paluhur-luhur. Kana fasi¬litas gawé paboro-boro. Éta deuih Si Hamid, abong sarjana meunang meuli, sirahna nyao dieusian ku naon?

"Senén rék aya tim pamariksa ti pusat!" pok téh satengah nyentak.

"Sabaraha urang sadayana, Pa?" si Hamid motong kalimah. Mani hayang nénggor ku asbak. Éta ku teu riuk-riuk, sugan beungeut témbok!

"Lain soal sabaraha urang¬-sabaraha urangna!" kuring beuki nyeuneu.

"Éta gé peryogi, Pa," Si Imam Hidayat bagian keuangan mairan.

"Leres Pa, bilih kedah nyayogi¬keun hotél," sora Ati ngagalindeng, beungeutna teuing ka mana, can wasaeun nénjo beungeut kuring tayohna mah.

"Ari Ati,” rada lémpés, "Ieu mah tim husus, lain tim pamariksa nu biasa, nu rutin unggal kuartal. Maca lain Ati gé eusi teleksna?"

"Namung teu disebatkeun saba¬raha urang-sabaraha urangna. Mung lian ti pengawas ti kantor pu¬sat teh disarengan ku akuntan ne¬gara. Piraku mung duaan mah," omongna deui. Angger ayem, ang¬ger semu tungkul. Persis polah Ati basa munggaran diajak ulin.

"Enya, jadi minimal duaan. Tam¬bah asisten jeung supir meureun. Tuh, geus limaan."

"Naha da nganggo plén nu pa¬ngénjingna dina téléksna mah," ba¬ri cengkat ayeuna mah nyarltana Ati téh.

Teu dihaminan deui. Da lain éta pasualanana ogé. Soal nyadiakeun hotél katut itu-ieuna mah, ulah ma¬ké limaan genepan, rék welas urang gé moal teuing dipaké bingung. Ma¬rab jeung ngongkosan wartawan ti¬lu likur gé, hésé kénéh ngondang heuay. Nu rék dipariksana nu jadi pikiran jeung nu matak nyentak ka Ati ogé.

Tok .... tok ... tok ...

Saha mangkelukna? Datang teu ngaliwatan se¬kertaris heula. Aéh, pan geus balik Atina ogé ketah.

"Saha ?"

"Abdi Pa, Hamid sareng Imam."

Laléngoh. Sugan téh rék mekel pembukuan atawa naon baé keur laporkeuneun nu mariksa engké. Jeung nu matak tambah keuheul téh éta ku angger teu riuk-riuk. Ba¬riasa wé. Naha teu apal kana kaaya¬an haté dunungan kitu? Piraku ari geus teu garableg cedo mah!

"Teu aya rencana ka luar kota, Pa?" Hamid basa-basi ti dituna mah meureun.

Teu ditémbalan. Rék ka luar ko¬ta, dina enyana gé paling-paling sa¬kalian terus kabur. Mun teu kitu ka lembur, nguruskeun pangaboga sugan aya nu bisa dijual. Ah, jaruji beusi. Kamar sumpek dua ka dua. Anak pamajikan jeung baraya ting-hareruk. Wartawan but-bet. Koran padadaék ngagedéan judul berita di kaca hareup. Jadi headline. Unina geus kasawang kecap korup sagedé gajah. Ngaran wé jeung potrét kuring.

Kungsi jaman keur harénghéng dikepung puluhan D.I. Asa teu keueung cara ayeuna. Dua ratus ju¬ta leuwih, karék engeuh ka mana léosna, lian ti nu diparaké ku anak pamajikan téh.

Di Ati nu geus tangtu mah. Terus di Nuning, budak urang Tasik. Teu sabaraha manéhna mah, ukur imah kontrakan jeung ongkos kuliah. Pakéan jeung kaperluan sapopoéna deuih. Capé mun kudu dipapayan kabéh mah. Wantuning réa pisan nu nalamprakkeun leungeun ménta upeti. Ti mimiti pangaji rébu nepi ka juta. Tl mimiti mangmayar¬keun hotél jeung manggantikeun mobll. Acan nu teu paruguh, jalma jeung waktuna. Kakara karasa boga pangkat di¬réktur teu matak naon-naon téh, arl lain jadi gunung kabingung mah. Ayeuna.

"Aya kénéh waktos tilu dinten, Pa," si Imam nu nyarlta téh.

"Lain soal waktuna pan, tapi ...."

"Bingung Bapa téh?" Si Hamid geus kurang ajar deui baé.

"Ngan arllaing nu teu katémbong bingung téh!”

Si Hamid, lebah dinya punjulna Si Kasebelan téh. Ngaku waé kuring téh éléh padu nyanghareupan ma¬néhna mah. Nepi ka tungtungna ka¬paksa pok pisan, bawaning ku geus leuwih ti sebel jeung puyeng.

"Heueuh kumaha silaing duaan wé lah!"

"Muhun atuh. Bapa mah mangga baé bilih badé niiskeun émutan, ba¬dé ka mana-badé ka mana ogé. Asa tos lami teu ningal Nuning héh héh ..."

Édan sia Hamid! Golédag deui. Nu duaan ngaléos. Leumpangna kaintip ngagandeuang bangun teu dibeungbeuratan nanaon. Malah kadéngé tingharéwos ditungtungan tingcikikik. Gélo! Édan sia Hamid, saruana deuih jeung si Imam.

Mun sato mah kagok kapocong¬hok. Mubat-mabit teu maliré naon-¬naon deui. Sakur nu témbong diso¬dok minangka pamudal haté. Nu¬ning, Ati, méja rolét, pantl pijat, vil¬la jeung hotél, méméh ngaringkuk di pangbuian!

Poé Senén asa jadi poé pibariseun kiamah. Duka teuing kaayaan kula¬warga mah. Geus saminggu cam¬pleng horéam balik. Ukur sababna anu béda téh. Tilu poé saméméhna nyaah kudu ninggalkeun Voni pa¬ngeusi anyar Hotél B dl L. Opat poé dipaké nyinglar pasoalan nu rék di¬sanghareupan.

Datang ka kantor, slga kumaha nya beubeungeutan. Nyao teuing. Baju safari nu dipaké gé karasa ce¬pel, kakésangan bari teu merlukeun ganti. Haté jeung sirah deuih nu ka¬rasa panas téh. Lalendeng lain ku kurang saré-kurang saré teuing. Matak basa Si Hamid ngurunyung tanpa ngaliwatan Ati, méh baé di¬paké pameupeus keuyang. Masih kénéh untung kaambek kaganggu nénjo seuri manéhna.

"Tujuhan Pa tamu téh. Diban¬tun ka Hotél P. waé malar istitahat¬na tumaninah. Tilu dinten di dieu¬na. Lumayan panginten da tujuhan¬ana palay sakamar séwang," ceuk Si Hamid laporan. Hideng kituna mah, mangkaning asa teu kungsi maréntah mapagkeun ka airport.

"Terus rencanana?"

"Nembé énjing ka dieuna. Saurna Bapa diantos dl hotél pasisiang. Pu¬kul dua, kitu lah..."

"Naon deui pesenna?"

"Seueur, mung sanés ka Bapa. Husus kanggo abdi sareng Imam. Aéh, upami teu kaabotan, Ati badé dibantun engké wengi."

Teu pati ngarti.

"Duka ti mana uningaeunana, Pa Sihombing, muhun, ketua tim, pa¬lay tepang sareng Ati saurna."

Sirah geus teu jalan dipaké mikir. Naon nu diucapkeun ku Si Hamid semet diheugan jeung dienyakeun. Kitu deui basa manéhna nyodor¬keun tékeneun, gutrut bae ditéken.

Manéhna mangkat teu mang¬ga-mangga acan. Hamid siah, kase¬belan. Hamid …

Hamid siah .... Manéhna ngahé¬héh édég. Heueuh da kasép sia téh. Awak bangbang kulit beresih, najan ngaharib-harib kana hideung ogé. Bisa deuih milih bahan pijaseun, kaasup nu dipaké ku kuring ayeuna.

"Hamid, pukul sabaraha acara téh dimimitianana?"

"Sapuluh, Pa. Sadayana gé tos bérés, ka televisi-televisi parantos disiapkeun. Bapa Dirjén sumpingna tabuh salapanan. Ulah hilap nya Pa, upami aya kasempetan nyuhun¬keun tambihan invéstasi ka Pa Dirjen. "

"Kumaha engké baé, mun katém¬bongna pikagumbiraeun."

"Hih, Piraku. Apan acarana gé ngalélér bintang sebagai perusaha¬an mIIik negara terbaik!"

Hamid siah! Siapkeun amplop keur parawartawan ambéh potrét aing ngajeblag gedé di kaca hareup!

(Galura, Minggu III, Januari 1990)